Thema 2
Samen onderwijs verbeteren: Ontwikkelen en benutten van sociaal kapitaal van leraren in de (interprofessionele) samenwerking en de ondersteunende rol van schoolleiders daarbij.
Achtergrond van dit thema
Voor scholen betekent het werken aan onderwijskwaliteit, het vergroten van kansengelijkheid en inclusiever onderwijs dat samenwerking, zowel binnen het team als met andere (externe) professionals steeds belangrijker wordt (Daly et al., 2017). Tegelijkertijd ervaren leraren dat de samenwerking met andere professionals soms moeilijk te realiseren is en leidt tot werkdruk (Ledoux et al., 2020). Teams die in staat zijn om te leren door (inter)professionele samenwerking maken niet alleen gebruik van het individuele menselijke kapitaal dat in elke betrokkene beschikbaar is, maar benutten ook het sociale kapitaal waarover zij kunnen beschikken (Fullan & Quinn, 2016; Fullan & Kirtman, 2019; Demir, 2021). Sociaal kapitaal wordt in de literatuur omschreven als het geheel aan hulpbronnen dat beschikbaar is via sociale relaties tussen (groepen) mensen, bijvoorbeeld leerkrachten, professionals in de jeugdhulpverlening, professionals in de kinderopvang en de gemeente (Coleman, 1988; Smylie, 1997; Baker-Doyle et al., 2011).
Gezien de lange traditie van leraren om in hoge mate autonoom en geïsoleerd te werken is het samenwerken met andere professionals echter niet vanzelfsprekend (oa Little, 1990). Het vraagt om het bouwen aan het netwerk van relaties zowel tussen leraren onderling als met andere (externe) professionals waardoor het sociale kapitaal wordt vergroot. Onderzoek naar de school als lerende organisatie laat onder andere zien dat scholen die in staat zijn kennis van (externe) partners te benutten meer effectief zijn (Kools, 2020). Naast het benutten van expertise van externe partners, zijn teamleren, een onderzoekende cultuur en gespreid leiderschap dimensies die daarbij een rol spelen. Schoolleiders hebben een belangrijke rol in het ondersteunen van leerkrachten bij het leren met en van elkaar door feedback, het ontwikkelen en benutten van samenwerking met externe partners, het ontwikkelen van een klimaat van vertrouwen in elkaars expertise en een lerende cultuur in de school (Ros, et al, 2020; Ros et al., 2024; Heldens & Ros, 2024).
Onderzoek binnen dit thema
Binnen dit thema voert het lectoraat onderzoek uit naar passende aanpakken die het leren en innoveren binnen en tussen teams bevorderen en de rol van de schoolleider daarbij. Ook vraagstukken rond interprofessionele samenwerking en het versterken en benutten van het professionele netwerk van leraren en scholen past binnen dit thema.